De problemen voor veel ondernemers zijn nog lang niet voorbij. De NVVK verwacht zelfs dat veel ondernemers dit jaar voor het eerst met schuldhulpverlening te maken krijgen.
We bespreken hieronder de voornaamste risico’s die op termijn kunnen zorgen voor een grote toename in aanvragen voor schuldhulpverlening. We kijken hierbij specifiek naar zzp’ers. We sluiten af met wat je nu al kunt doen om ondernemers in de toekomst beter te helpen.
Het kabinet heeft verschillende maatregelen genomen om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. Een van deze maatregelen is de Tozo-regeling.
De Tozo-regeling is gebaseerd op het Besluit bijstandverlening zelfstandigen. Om zelfstandig ondernemers tegemoet te komen zijn de voorwaarden van het Besluit bijstandverlening zelfstandigen versoepeld, waarmee de Tozo-regeling in het leven geroepen werd.
De oorspronkelijke Tozo-regeling liep eind mei af. Gezien de aanhoudende impact van het coronavirus heeft de overheid besloten om de regeling onder aangepaste voorwaarden te verlengen tot en met 30 september 2020. Op deze manier kunnen banen en inkomens behouden blijven en kunnen zelfstandig ondernemers zich beter aanpassen aan de nieuwe realiteit.
Inmiddels is duidelijk geworden dat de coronacrisis nog lang niet voorbij is. Daarom is besloten om de Tozo-regeling nogmaals te verlengen, ditmaal tot 1 juli 2021. De verlenging, ook wel Tozo 3 genoemd, is pas aan te vragen vanaf 1 oktober 2020. Belangrijk om op te merken is dat voor ondernemers die reeds gebruikmaken van de bestaande Tozo-regeling geldt dat deze niet automatisch verlengd wordt.
Met ingang van Tozo 3 per 1 oktober wordt een (beperkte) vermogenstoets op beschikbare middelen ingevoerd. Dit ter aanvulling op de reeds bestaande toetsen in de Tozo 2. In de toets wordt bepaald of de ondernemer in kwestie de grens van € 46.520 aan beschikbare geldmiddelen niet overschrijdt.
Eén van de wijzigingen die bij de Tozo 2 al werd ingevoerd gaat over het inkomen van de partner van de ondernemer. Vraagt de ondernemer een aanvullende uitkering aan, dan vindt ook over het inkomen van de partner een toets plaats. Dat betekent dat de hoogte van de uitkering lager kan uitvallen, of dat er überhaupt geen recht is op een uitkering. Op termijn kan dit een impact hebben op de financiële gezondheid van de ondernemer.
Ook is er een verklaring nodig dat er geen uitstel van betaling of een faillissement is aangevraagd of verkregen. Ondernemers die reeds uitstel van betaling hebben aangevraagd komen niet in aanmerking voor de Tozo-regeling.
Inmiddels is bekend dat zelfstandig ondernemers tot 1 juli 2021 gebruik kunnen maken van de Tozo-regeling. Naar verwachting ontstaan de grootste problemen onder ondernemers bij het opheffen van de regeling. De Tozo-regeling bestaat namelijk uit twee voorzieningen:
Een inkomensondersteuning voor levensonderhoud, die het huishoudinkomen waar nodig aanvult tot het sociaal minimum
Een lening voor bedrijfskapitaal tot maximaal € 157
Het opheffen van deze en andere regelingen kan enorme consequenties hebben. Veel zzp’ers zijn in grote mate afhankelijk van deze regelingen. Zo zit de omzet in de meeste gevallen nog lang niet op het normale niveau. Daarnaast kost het herstellen van een dergelijke bedrijfseconomische crisis veel tijd. Tijd die zonder financiële steun voor veel zelfstandig ondernemers niet tot nauwelijks te overbruggen is.
Het dagelijks leven is door de coronacrisis ingrijpend veranderd. Om het virus te bedwingen heeft de overheid maatregelen genomen om ons allemaal te beschermen. Maatregelen die niet door iedereen gewaardeerd worden, maar desalniettemin noodzakelijk zijn.
De verwachting is dat de situatie zoals we die nu kennen, voorlopig ook zo zal blijven.
Deze nieuwe situatie, ook wel het ‘nieuwe normaal’ genoemd, brengt daarom nogal wat veranderingen met zich mee. Veranderingen die veel ondernemers dagelijks raken.
Een van deze maatregelen, de verplichte 1,5 meter afstand tussen mensen van verschillende huishoudens, heeft een enorme impact op een grote groep ondernemers. Hoewel het voorlopig niet duidelijk is hoe lang deze maatregel nog gehanteerd wordt, is het realistisch om aan te nemen dat hier de komende maanden weinig aan veranderd.
Voor veel ondernemers betekent de verplichte 1,5 meter afstand dat de omzet voorlopig nog niet op het oude niveau zit. Zo heeft het naleven van deze maatregel in bijvoorbeeld winkels en restaurants serieuze gevolgen voor de mogelijke bezetting en daarmee de omzet. Dat betekent dat financieel herstel van de onderneming veel tijd in beslag zal nemen.
Om het hoofd boven water te houden hebben zzp’ers in sommige gevallen, naast een beroep op de Tozo-regeling, een lening afgesloten bij een bank of een andere instantie. Hoewel een dergelijke lening op de korte termijn financiële ruimte biedt, is het op de lange termijn niet zonder risico’s.
Wordt een lening namelijk opgeëist en is er op dat moment onvoldoende geld beschikbaar, dan ontstaat er (nog) een schuld. Een serieus probleem voor veel ondernemers die voorlopig nog niet op het gewenste omzetniveau zitten. Doordat zij op korte termijn niet het geld kunnen verdienen om de lening terug te betalen, lopen zij extra risico op een faillissement als de lening in één keer wordt opgeëist. Met alle gevolgen van dien.
Om ondernemers financieel te steunen zijn er veel regelingen getroffen. Met dank aan deze regelingen ontvangen veel ondernemers de nodige financiële compensatie om ze te helpen de coronacrisis door te komen. In sommige gevallen komt deze financiële compensatie echter niet op de juiste plek terecht. Zo hebben ondernemers die in financieel zwaar weer zitten regelmatig te maken met een deurwaarder.
Uit de praktijk is gebleken dat de deurwaarder in kwestie in sommige gevallen zelfs beslag legt op geld dat vanuit een steunmaatregel binnenkomt. Zo komt de nodige steun niet terecht bij de ondernemer die het zo hard nodig heeft. Met als gevolg dat de situatie erger wordt.
Een deel van de (zelfstandig) ondernemers hebben hun schulden, ondanks de Tozo-regeling, het afgelopen halfjaar zien toenemen. Neem bijvoorbeeld ondernemers met een winkel of een restaurant. De relatief hoge huurprijs kan dan niet betaald worden van het geld dat binnenkomt via de Tozo-regeling. Ook een lease-auto, die voor sommige ondernemers noodzakelijk is om geld te verdienen, kan zorgen voor financiële problemen.
Je wilt in jouw gemeente (problematische) schulden zoveel mogelijk voorkomen. Voorkomen is immers beter dan genezen. Maar hoe doe je dat? En hoe houd je daarbij in je beleid specifiek rekening met zzp’ers, een groep mensen die door de coronacrisis voor het eerst in aanraking komen met schuldhulpverlening?
Het is nu belangrijker dan ooit dat ondernemers je weten te vinden. Voor veel mensen ben je immers het eerste aanspreekpunt. Zorg voor een vaste plek heeft waar alle ondernemers in jouw regio terecht kunnen.
Communiceer daarnaast via zowel je partners als je eigen netwerk hoe je bereikbaar bent.
Hoewel een fysieke afspraak lastig kan zijn, is het belangrijk dat je wel bereikbaar bent. Een digitaal loket schuldhulpverlening kan uitkomst bieden zonder dat daarbij de bestaande maatregelen tegen verspreiding van het coronavirus in het geding komen.
Schuldhulpverlening aan zzp'ers verschilt wezenlijk van schuldhulpverlening aan particulieren.
Naast de begeleiding naar een schuldenvrije toekomst staat de continuïteit van de onderneming centraal.
Om ondernemers de hulp te bieden die zij nodig hebben is specifieke kennis nodig. Heb je de kennis niet in huis? Overweeg dan de samenwerking met een partner die bewezen heeft over de nodige kennis te beschikken. Maak afspraken over de samenwerking en de rol van jouw gemeente hierin. Verwijs de ondernemer nooit zomaar door, maar leg eerst het contact met de partner in kwestie en werk van daaruit verder. Samenwerken hoeft immers niet te betekenen dat jij de regie uit handen geeft.
De NVVK verwacht een forse toename in het aantal aanvragen voor schuldhulpverlening door met name zzp’ers. Het is essentieel om voor het zover is na te gaan of je de hulpverlening op de door jou gewenste manier kunt vormgeven.
Zo heeft de gemeente Amsterdam onlangs besloten om de schuldhulpverlening aan zzp’ers te verdubbelen. Op deze manier wil de gemeente voorbereid zijn op de verwachte toename van zzp’ers met financiële problemen. Per stadsdeel gaan twee schuldhulpverleners zich volledig richten op de schuldhulp aan zzp'ers.
Veel gemeenten kunnen de schuldhulp aan zelfstandig ondernemers niet de prioriteit geven die het nodig heeft. Mede door de inspanningen die geleverd moeten worden voor onder andere de Tozo-regeling, kan onderbezetting een serieus probleem vormen voor de hulpverlening.
Voorzie je nu al dat je niet over voldoende mensen beschikt voor een adequate hulpverlening? Overweeg dan de samenwerking aan te gaan met externe partners. Alleen door samen te werken krijgen we de gevolgen van de coronacrisis onder controle.